Nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ) stanowią grupę chorób przewlekłych o globalnym zasięgu, znacznie obniżających jakość życia pacjentów. Do głównych przedstawicieli NChZJ zalicza się chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC) oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG). Chociaż etiologia NChZJ nadal pozostaje nie w pełni poznana, inflamasom NLRP3 jest jednym z najbardziej obiecujących kierunków badań w jej zakresie. NLRP3 jest aktywowanym przez molekularne wzorce związane z uszkodzeniem komórki i patogenami funkcjonalnym kompleksem odpowiedzialnym za produkcję cytokin prozapalnych – interleukiny-1b (IL-1b) oraz -18 (IL-18), przez co uczestniczy w procesie zapalnym leżącym u podłoża NChZJ. W ostatnich latach coraz częściej zwraca się jednak uwagę na aktywność NLRP3 obejmującą utrzymywanie homeostazy błony śluzowej jelit oraz kontroli składu mikrobiomu jelitowego, dzięki której może on stanowić ważny czynnik ochronny przed NChZJ. W niniejszym artykule przedstawiamy wyniki badań przemawiające za każdą z przedstawionych teorii na temat NLRP3 w patogenzie NChZJ – zarówno jako czynnika sprawczego, jak i ochronnego.